1939: “Σκασιαρχείο” έξι αριστούχων μαθητών στην Αναβρυτή
γράφει ο Βαγγέλης Μητράκος, μαθητής του Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης το διάστημα 1966 – 1972
Το ιστορικό Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης (ΓΑΣ) (σημερινό 1ο Γυμνάσιο) ιδρύθηκε στα 1864 αλλά μέχρι το 1935 στεγαζόταν σε ενοικιαζόμενα ιδιωτικά κτίρια. Στα 1935 αναγέρθηκε, με δαπάνες του κράτους και του δήμου Σπάρτης, το δημόσιο κτίριο του Γυμνασίου, σε οικόπεδο 18 στρεμμάτων, το οποίο προήλθε από δωρεά του Συλλόγου Λακεδαιμονίων Αμερικής. Τα σχέδια του κτιρίου έγιναν από τον αρχιτέκτονα Κυριακούλη (Κούλη) Παναγιωτάκο και κάλυπταν ένα ολοκληρωμένο και πλήρες σχολικό συγκρότημα.
Ο Κυριάκος (ή Κυριακούλης) Παναγιωτάκος (1902 – 1982), με καταγωγή από τη Μάνη, υπήρξε έλληνας αρχιτέκτονας του μεσοπολέμου από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30, με το μοντέρνο έργο του στα χρόνια του μεσοπολέμου.
Το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης απέκτησε, διαχρονικά, πανελλήνια φήμη για το επίπεδο των καθηγητών και την ποιότητα των μαθητών του, οι οποίοι διακρίθηκαν στα Γράμματα, τις Επιστήμες και τις Τέχνες. Έγινε, όμως, ονομαστό και για την αυστηρότητα της βαθμολογίας του και του όλου πλαισίου της σχολικής ζωής και των σπουδών. Το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης κατάφερε να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο έργο σε δύσκολους καιρούς και να γίνει μέρος της ζωντανής Ιστορίας και Παράδοσης της νέας Σπάρτης. Οι καθηγητές και οι μαθητές του, όποια κι αν ήταν η πορεία της ζωής τους, διατηρούσαν πάντα ισχυρό ψυχικό και πνευματικό δεσμό, είχαν την αίσθηση πως υπήρξαν μέλη μιας μεγάλης οικογένειας και πως το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης ήταν το δεύτερο σπίτι τους.
Παρά την ιδιαίτερη αυστηρότητα που χαρακτήριζε το Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης υπήρξαν, κατά καιρούς, περιστατικά, που μαθητές “σήκωσαν κεφάλι” και αμφισβήτησαν την παντοδυναμία του γυμνασιάρχη και των καθηγητών. Ένα τέτοιο περιστατικό έχει διασώσει ο Κ.Α. Γλεντής, θεολόγος καθηγητής του Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης από το 1939 έως το 1946, στο βιβλίο του: “Εφτά χρόνια στη Σπάρτη (1939-1946)”, Αθήνα 1979.
“Το χρόνο κείνο (1939) συνέβη όμως και κάτι το κωμικοτραγικό στην όμορφη κατά τ’ άλλα σχολική μας ζωή.
Μερικοί (5-6) μαθητές της τελευταίας τάξης, οι καλύτεροι, ζήτησαν μια μέρα από το γυμνασιάρχη (Αντωνάκος) να γίνει εκδρομή της τάξης τους.
Σαν δεν εγκρίθηκε η πρότασή τους, πείσμωσαν και δεν προσήλθαν στα μαθήματα. Πραγματοποίησαν δε την εκδρομή τους στην Αναβρυτή με το υψόμετρο των 900 και πλέον μέτρων στην πλαγιά του Ταϋγέτου.
Βρήκαν εκεί παρέα τον αστυνόμο και τον τηλεγραφητή, έφαγαν και το ’ριξαν στο κρασάκι. Όταν το απόγευμα ο καιρός χάλασε και ο Ταΰγετος τυλίχτηκε με χιονοθύελλα ως τους πρόποδές του, σκέφτηκαν να ταράξουν την ησυχία του γυμνασιάρχη για να τον εκδικηθούν έτσι με μια φάρσα. Τηλεγράφησαν στο γυμνάσιο “ορατότης μηδέν SOS”, περίπου. Το τι έγινε δεν περιγράφεται. Ταραγμένος ο γυμνασιάρχης κάλεσε τον Σύλλογο αμέσως. Προσπαθούσε συνεχώς να συνεννοηθεί με την αστυνομία, δήμαρχο και άλλους παράγοντες, πώς να συγκροτηθεί αποστολή διάσωσης των μαθητών που θα είχαν, κατά φαντασία, παγιδευτεί κάπου από τη χιονοθύελλα. Η ώρα όμως ήταν περασμένη και ο πανικός γυμνασιάρχη και καθηγητών είχε μεταδοθεί και είχε αναστατωθεί η πόλη ολόκληρη.
Στην κρίσιμη όμως στιγμή έφτασε στο Γυμνάσιο η χαρμόσυνη είδηση πως τα παιδιά είχαν γυρίσει στη Σπάρτη. Με ανακούφιση φύγαμε για τα σπίτια μας οι καθηγητές, μα ο γυμνασιάρχης δεν κοιμήθηκε καθόλου, όπως μας είπε την άλλη μέρα. Πάλευε με τη συνείδησή του, να τιμωρήσει ή όχι τους αριστείς εκείνους μαθητές του;
Αγωνιστήκαμε πολύ την άλλη μέρα να καλμάρουμε το πείσμα του γυμνασιάρχη, καίτοι το ήθελε κατά βάθος, να μην τιμωρηθούν οι μαθητές για τη φάρσα αυτή, που είχαν εκδηλώσει πλέον τη μετάνοιά τους.
Οι μαθητές αθωώθηκαν και η φάρσα θεωρήθηκε από τον Σύλλογο σαν έξυπνη παιδική επινόηση χωρίς συνέπειες”.
Κ.Α. Γλεντής:“Εφτά χρόνια στη Σπάρτη (1939-1946)”, Αθήνα 1979.
Φωτογραφία 1: Γυμνάσιο Αρρένων Σπάρτης, δεκαετία ’60 (αρχείο Βαγγέλη Μητράκου)
Φωτογραφία 2: Στ΄τάξη του Οκταταξίου Γυμνασίου Αρρένων Σπάρτης, 1952-1953 (αρχείο Σπύρου Παπαδόγιαννη)
