Μια εκδήλωση αφιερωμένη στη βιβλιοθήκη και την παιδαγωγική διάσταση του έργου του Δημήτρη Λιαντίνη, μέσα από τα έργα που προτείνει στο βιβλίο του “Ελληνικά”, διοργάνωσε χθες το απόγευμα στο πνευματικό κέντρο Σπάρτης ο σύλλογος διδασκόντων του δημοτικού σχολείου Ξηροκαμπίου και το Νομικό Πρόσωπο Πολιτισμού και Περιβάλλοντος του δήμου.
Για τέσσερις περίπου ώρες το κοινό, που κατέκλυσε ασφυκτικά την αίθουσα “Ευάγγελος Φιλιππόπουλος”, παρακολούθησε με αμέριστο ενδιαφέρον τους ομιλητές, πολλοί από τους οποίους γνώριζαν και προσωπικά τον Δ. Λιαντίνη, να ξεδιπλώνουν πτυχές τόσο του συγγραφικού και διδακτικού του έργου όσο και του ξεχωριστού χαρακτήρα του.
Αρχικά μίλησε για εκείνον ο Ηλίας Αναγνώστου, υπ. διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και καθηγητής στους μετεκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς ΠΕ στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης.
Ακολούθησε παραδοσιακό τραγούδι από τη χορωδία του δημοτικού σχολείου Ξηροκαμπίου.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Θεοδώρα Μέντη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, για να αναλύσει τις επιλογές του Λιαντίνη γύρω από τον Καβάφη, τον οποίο όπως ανέφερε φαίνεται να θαύμαζε απεριόριστα.
Στο βήμα ανέβηκε ακολούθως η Γεωργία Κακούρου – Χρόνη, διδάκτωρ Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών και επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης στο παράρτημα Σπάρτης, η οποία ανέλυσε τη σχέση του καθηγητή με το έργο του Παπαδιαμάντη.
Σειρά είχε δραματοποίηση της τραγωδίας “Ερωφίλη” του Γεωργίου Χορτάτζη από τους μαθητές.
Ακολούθησε ομιλία από τον Γεώργιο Ανδρειωμένο, αναπληρωτή αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ο κ. Ανδρειωμένος, ο οποίος υπήρξε και μαθητής του Λιαντίνη, επιχείρησε να αναλύσει ποιος ήταν ο Λιαντίνης σε σχέση με τον Κάλβο. Όπως είπε, κοινό χαρακτηριστικό και των δύο είναι ότι είχαν συνειδητοποιήσει πως ο κόσμος προχωρά και αλλάζει με τα υψηλά πνεύματα κι όχι με τις μετριότητες. Χαρακτήρισε επίσης τον Λιαντίνη “Δάσκαλο με κεφαλαίο Δ, γιατί πάνω από όλα αυτός ήταν ο σκοπός της ζωής του: να διδάσκει”, κύριο χαρακτηριστικό, όπως ανέφερε ο κ. Ανδρειωμένος, και του Ανδρέα Κάλβου.
Ο λόγος ύστερα πέρασε στον Γεώργιο Νικολάου, πρόεδρο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Πατρών και καθηγητή Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής, που μίλησε για τη σύνδεση του έργου του Λιαντίνη με εκείνο του μεγάλου ποιητή Κώστα Βάρναλη. Ο κ. Νικολάου ανέφερε αρχικά πως γνώρισε τον Λιαντίνη όταν και οι δύο δίδασκαν στο Μαράσλειο τη δεκαετία του ’90. Σημείωσε πως ο Λιαντίνης ασκούσε μια βαθιά επιρροή στους φοιτητές του. Μίλησε μάλιστα για έναν “κύκλο χαμένων ποιητών”, όπως τους αποκάλεσε, μια ομάδα φοιτητών του, που λίγες μέρες μετά την εξαφάνισή του οργάνωναν αναλύσεις στο έργο του και φιλολογικές επιστημονικές βραδιές εμπνευσμένες από τη διδασκαλία του.
Την ομιλία του κ. Νικολάου διαδέχθηκε η “Μπαλάντα του κυρ Μέντιου” ερμηνευμένη από τη χορωδία του δημοτικού Ξηροκαμπίου.
Στη συνέχεια ακολούθησε ο Φώτης Πολίτης, τ. διευθυντής εκπαίδευσης ΠΕ Λακωνίας και διευθυντής του 5ου δημοτικού σχολείου Σπάρτης, που ανέλυσε το έργο του Μυριβήλη.
Ύστερα τα παιδιά παρουσίασαν δραματοποιημένο απόσπασμα από τον “Καπετάν Μιχάλη” του Νίκου Καζαντζάκη.
Τον Κωστή Παλαμά στην παιδική κι εφηβική του ηλικία, στον έρωτα και στο θάνατο ανέλυσε κατόπιν η Πολυάνθη Τσίγκου, σύμβουλος εκπαίδευσης κι εκπρόσωπος του Ιδρύματος Παλαμά.
Επόμενος ομιλητής υπήρξε ο Τάσος Καρακατσάνης, διδάκτωρ Φιλοσοφίας, ΜΙΘΕ Πανεπιστημίου Αθηνών, που μίλησε για τον Λιαντίνη και την αντίληψή του για την ηθική. Βασικοί άξονες του έργου του Λιαντίνη, όπως είπε, είναι η μελέτη του θανάτου και ο έρωτας. Ο κ. Καρακατσάνης ανέφερε την άποψη του καθηγητή πως “δεν έχει κάθε ζωή αξία, αλλά εκείνη που διαθέτει ορισμένα γνωρίσματα”. Στη συνέχεια ανέλυσε το ρόλο της ηθικής στο έργο του Λιαντίνη, χωρίζοντάς την σε τρία μέρη. Πρώτο, είπε, είναι η ηθική ως κλάδος της φιλοσοφίας. Δεύτερο ο ηθικός βίος, ο τρόπος ζωής δηλαδή που χαρακτηρίζεται από ηθικές αντιλήψεις, ήθος κι αρχές που δεν χρειάζεται να είναι συστηματοποιημένες από το ίδιο το δρων υποκείμενο. Εδώ όπως είπε βρίσκεται κι η θέση του Λιαντίνη για την ηθική. Τρίτο ανέφερε τον ηθικισμό, την αυστηρή και σχολαστική τάση για ενασχόληση με ηθικά ζητήματα, καθώς και την κριτική -πολλές φορές υποκριτική- ηθική υποτίμηση των άλλων στη βάση υπερβολικών κριτηρίων. Ο Λιαντίνης, όπως ανέλυσε, φαίνεται να αποστρέφεται το πρώτο, δηλαδή την προσπάθεια συστηματοποίησης εκείνων των κριτηρίων του καθορισμού των ορθών πράξεων και γνωρισμάτων του χαρακτήρα, ειδικά όπως αυτή έχει επηρεασθεί από το Διαφωτισμό και μετά, θεωρώντας ότι οδηγεί στον σκοταδισμό και απομακρύνει τον άνθρωπο από την πραγματικά ηθική ζωή. Συνέχισε λέγοντας πως εξίσου επικριτικός είναι ο Λιαντίνης και με όλους εκείνους τους στοχαστές που έχουν αναγάγει την ηθικολογία σε επαγγελματική ενασχόληση, όπως πράττουν οι υποστηρικτές της τρίτης κατηγορίας. Όπως έλεγε ο ίδιος (σ.σ. ο Λιαντίνης) “ο ηθικός άνθρωπος δεν μιλάει ποτέ για ηθική”. Υποστήριξε επίσης ο ομιλητής πως ο καθηγητής ήταν εξίσου επικριτικός και απέναντι στην ηθική υποκρισία που εκφράζεται μέσα από την ασυνέπεια λόγων και πράξεων.
Ακολούθησε χαιρετισμός του βουλευτή Θανάση Δαβάκη και στη συνέχεια η πρόεδρος του ΝΠ Πολιτισμού και Περιβάλλοντος Δήμου Σπάρτης Γεωργία Γαλανοπούλου παρέδωσε στη Διοτίμα Λιαντίνη, κόρη του καθηγητή, αναμνηστική πλακέτα.
Η κ. Λιαντίνη, αφού ευχαρίστησε, είπε πως βρήκε ιδιαίτερα πρωτότυπη τη διοργάνωση της εκδήλωσης και αξιέπαινη την προσπάθεια να γίνει μια προσέγγιση στο έργο του πατέρα της μέσα από τους λογοτέχνες και τα λογοτεχνικά έργα που εκείνος προτείνει στους εκπαιδευτικούς. Χάρηκε ιδιαίτερα που η πρωτοβουλία ελήφθη από έναν διευθυντή σχολείου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς όπως είπε είναι γνωστή η αγάπη που έτρεφε ο πατέρας της στους δασκάλους κι εκείνοι σε αυτόν. Ίσως λιγότερο γνωστή, όπως ανέφερε, είναι η αγάπη που έτρεφε ο πατέρας της στα παιδιά της ηλικιακής ομάδας του δημοτικού. Πίστευε πως η εκπαίδευση σ’ αυτή την ηλικία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση, καθώς ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια πολύ τρυφερή στιγμή της ζωής του, που διαπλάθεται και είναι ανοικτός στην πρόσληψη των ερεθισμάτων που τον διαμορφώνουν σε εκείνο που θα γίνει όταν μεγαλώσει. Στάθηκε ακόμη στο γεγονός πως η εκδήλωση έγινε στον τόπο καταγωγής του πατέρα της, καθώς όλοι γνωρίζουν την αγάπη και την υπερηφάνεια που ένιωθε γι’ αυτόν.
Ακολούθως μοιράστηκε με το κοινό την προσωπική της εμπειρία για το πώς ο Λιαντίνης την αντιμετώπισε με το διπλό ρόλο του πατέρα και του παιδαγωγού στην κρίσιμη ηλικία από το δημοτικό ως το γυμνάσιο. Όπως είπε, “επέδειξε εξαιρετική τιμιότητα ανάμεσα στα γραφόμενά του και σε αυτά που πίστευε ως πατέρας και ως παιδαγωγός. Αυτά που λέει στα βιβλία του τα εννοούσε και τα εφάρμοζε απόλυτα. Πίστευε ότι πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην ηθική, πνευματική, αισθητική και φιλοσοφική καλλιέργεια του παιδιού και στην έκθεσή του και επαφή του κυρίως με τη φύση. Όλοι οι συγγραφείς και ποιητές των έργων που προτείνει έχουν κοινό στοιχείο τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση”. “Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο μπορώ να ερμηνεύσω την αγάπη του για τη γεωγραφία και την αστρονομία” είπε μεταξύ άλλων.
Μίλησε ακόμη για την τριβή του παιδιού με τον θάνατο. Όπως χαρακτηριστικά θυμήθηκε η κ. Λιαντίνη, “για να έρθω σε επαφή με το υπαρξιακό θέμα που τον απασχολούσε, σχεδόν αποκλειστικά, ανέσυρε κάποτε ένα νεκρό σαμιαμίδι και με ανάγκασε να το πιάσω και να το κρατήσω στο χέρι μου για κάποιες στιγμές. Πιέστηκα πάρα πολύ, δεν μπορούσα να κατανοήσω την επιμονή του και την καταπιεστική του συμπεριφορά. Πλέον ξέρω πια πως η στάση του είχε να κάνει με την επιθυμία του να έρθω σε επαφή με τον θάνατο και τη φυσική απέχθεια που έχουμε στα ζωύφια κι ερπετά”. Ένα άλλο παράδειγμα που μοιράστηκε ήταν επαφή στην οποία την έφερε ο πατέρας της, ενώ ήταν ακόμα στο δημοτικό, με το κρανίο του παππού του για να της δείξει την κατάσταση στην οποία περιέρχεται το ανθρώπινο σώμα μετά τη σήψη. Επίσης είπε πως της ζήτησε να παρίσταται και στην εκταφή του πατέρα του και παππού της, ούσα φοιτήτρια στην ηλικία των 20 χρόνων.
Παρέθεσε ακόμη την εμπειρία της στην ανάγνωση ποιημάτων με αντίστοιχο περιεχόμενο (σ.σ. τον θάνατο), όπως πχ το ποίημα “Δέησις” του Καβάφη, το οποίο ο πατέρας της τής ζήτησε να αποστηθίσει σε ηλικία επτά ετών, κάτι που συνεχίστηκε και κατά την εφηβεία της με πιο σκηρές περιγραφές, όπως αυτή του Μακρυγιάννη που περιγράφει τον ανασκολοπισμό του Αθανασίου Διάκου κλπ.
Σχετικά με τις επιθυμίες του πατέρα της για την παιδαγωγική της εξέλιξη κι ανάπτυξη είπε: “Τώρα πλέον, που έχω ενηλικιωθεί και δεν βρίσκομαι πια σε αυτή την εύπλαστη ηλικία και μπορώ με τα ενήλικα μάτια να κάνω μια αξιολογική κρίση, καθότι είμαι κι εγώ μητέρα, ως προς το κομμάτι της φύσης είμαι πολύ ευγνώμων και το εφαρμόζω κι εγώ στο μέτρο που μπορώ στο δικό μου παιδί. Την επαφή και την προσέγγιση με τη φύση τη θεωρώ σημαντική σε μια εποχή μεγάλου εθισμού και ειδικά των παιδιών στο διαδίκτυο”. Σχετικά με το κομμάτι της έκθεσής της σε νεαρή ηλικία σε λογοτεχνία που ίσως δεν ήταν αρμοστή, τοποθετήθηκε ως εξής: “Θα διαφωνούσα ευγενικά με τον πατέρα μου. Το παιδί βρίσκεται σε μια ηλικία που αντιμετωπίζει ακόμα αρχέγονους φόβους και η ενασχόληση με τη λογοτεχνία παραμένει ωμή και σκληρή. Πιστεύω δεν βοηθάει στην εξοικείωση με τη φυσική φθορά, δεν βοηθάει το νεαρό άνθρωπο να κατανοήσει την αδικία της ζωής. Ένιωσα ότι έμεινα μετέωρη, ξεγύμνωτη, δεν μου έδωσαν τα κείμενα εκείνα παρηγοριά”. Παραδέχθηκε πάντως πως “η τόση έκθεση κι εξοικείωση με οδήγησαν μεγαλώνοντας να συνειδητοποιήσω και ν’ αποδεχθώ πλήρως ότι ο θάνατος είναι όντως ένα κομμάτι και μια συνέχεια της ζωής”.
Η Διοτίμα Λιαντίνη έκλεισε την εκδήλωση αναφερόμενη στον πατέρα της με τα εξής λόγια: “Οφείλω να ομολογήσω πως ο πατέρας μου μού έδωσε πολλή αγάπη και συναίσθημα, αφιέρωσε πολλές ώρες από τον προσωπικό του χρόνο για να με μάθει πράγματα, αλλά και για να παίξει μαζί μου. Είναι φυσικό να μετέδωσε και σε εμένα, όσο το άντεχα, ένα μέρος από την υπαρξιακή του πάλη για να βρει τη δική του αλήθεια, την προσωπική των επιλογών του”.
Αφροδίτη Ρουμανέα
